جدیدترین اخبارومقاله ها

دسته بندی موضوعی

آشنایی مختصر با پمپ تزریق انسولین (Insulin Pump)

تعریف پمپ انسولین :

پمپ انسولین (Insulin Pump) یک دستگاه پزشکی مورد استفاده برای تزریق انسولین است.

(اَنسولین یکی از هورمون هایی است که تأثیرات مختلفی در متابولیسم و دیگر اعمال بدن می‌گذارد. انسولین با اثر به سلول‌های کبد باعث می‌شود این سلول‌ها با گرفتن قند از خون و ذخیرهٔ آن به صورت گلیکوژن، قند خون را کاهش دهند و با تجمع گلیکوژن در سلول‌های ماهیچهای -به عنوان یک منبع سوخت- انرژی را افزایش دهد. همچنین با اثر به بافت‌های چربی، استفاده از چربی به عنوان منبع سوخت را متوقف می‌کند. در صورت نبود یا کمبود انسولین در خون، بدن از چربی به عنوان منبع سوخت استفاده می‌کند. انسولین به عنوان مرکز کنترل متابولیسم بدن عمل می‌کند. اثر هورمون گلوکاگون عکس عمل انسولین می‌باشد. انسولین در پزشکی برای درمان نوعی دیابت شیرین استفاده می‌شود. در دیابت شیرین نوع یک (دیابت وابسته به انسولین) توانایی تولید انسولین در بدن کاهش می‌یابد یا قطع می‌شود از این رو با تزریق روزانهٔ انسولین (اغلب به صورت زیر پوستی) علایم بیماری از بین می‌رود. افراد مبتلا به دیابت شیرین نوع دو (یا دیابت غیروابسته به انسولین)، با این که مقدار انسولین در خون از مقدار طبیعی بیش‌تر است، ولی تعداد گیرندههای انسولین کم است. در مواردی نادر اگر داروهای دیگر اثر گذار نبودند، از انسولین برای کنترل مقدار گلکوز خون استفاده می‌شود. انسولین بر اعمال سایر نقاط بدن نیز اثر می‌گذارد، برای مثال اگر انسولین وارد مغز شود باعث افزایش توانایی یادگیری و حافظه می‌شود. انسولین یک هورمون پپتیدی با ترکیب ۵۱ اسیدآمینه می‌باشد. این هورمون از جزایر لانگرهانس، واقع در بخش درون‌ریز پانکراس، به خون ترشح می‌شود، نام انسولین نیز از واژهٔ لاتین «اینسولا» به معنی جزیره گرفته شده‌است وزن مولکولی انسولین ۵۸۰۸ دالتون اندازه‌گیری شده‌است.)

تاریخچه پمپ انسولین :

اولین پمپ انسولین ساخته شده bluebig brik (آجر بزرگ آبی) نامیده می شود. این اسم بخاطر سایز و ظاهر این پمپ انسولین به آن داده شد و برای کسانی طراحی شده بود که نیاز به تزریق انسولین دارند. اولین پمپ انسولین ها ، کنترل و سیستم ایمنی نداشتند. با پیشرفت علم و تکنولوژی پمپ های انسولین کوچکتر شدند و استفاده از آنها راحتتر شد. امروزه پمپ انسولین دارای قابلیت تنظیم دستی یا اتوماتیک هستند، کوچکتر شده اند( به اندازه یک کف دست) و استفاده از آنها برای افراد مبتلا به دیابت بسیار راحت تر شده و همچنین پمپ انسولین جدید دارای مانیتور برای نمایش میزان قند خون می باشد. استفاده از پمپ انسولین موجب افزایش حس اعتماد به نفس و آزادی در اشخاص مبتلا به دیابت می شود.

دستگاه انسولین پمپ یکی از تجهیزاتی است که در درمان بیماری قندخون انقلاب ایجاد کرد. پمپ انسولین دستگاهی است که دیگر فرد را از تزریق های روزانه انسولین نجات می دهد و تنها با همراه داشتن یک دستگاه کوچک همراه خود دیگر نیازی به تزریق ندارد. علاوه بر این، استفاده از دستگاه پمپ انسولین باعث می شود که انسولین خون در طول شبانه روز ثابت باقی بماند. در حالت عادی فرد با تزریق انسولین به وسیله ی سرنگ مقدار زیادی انسولین را وارد خون می کند که به پس از مدتی این مقدار کاهش می یابد و فرد مجدد مقدار زیادی را تزریق می کند . اما پمپ انسولین این مشکل را ندارد و همواره مقدار انسولین خون را ثابت نگه می دارد.پمپ انسولین دستگاهی کوچک است که به بدن متصل و به وسیله کاتتر مخصوصی و به کمک یک سوزن در زیر جلد تعبیه می‌شود. داخل دستگاه معمولا نیم تا یک واحد در ساعت انسولین ریخته می‌شود و این انسولین با میزان مشخصی به صورت زیرجلدی تزریق می‌شود. انسولین مورد استفاده در پمپ انسولین، انسولین ریگولار یا انسولین سریع‌الاثر دیگری مثل انسولین لیسترو یا آسپارت است. در واقع می‌توان گفت به کمک پمپ انسولین، انسولین به طور مداوم به صورت زیرجلدی وارد بدن می‌شود. علاوه بر این بیماران دیابتی می‌توانند قندخون‌شان را بررسی کنند و برحسب میزان قند و مواد نشاسته‌ای که در وعده غذایی خود مصرف می‌کنند به پمپ دستور دهند که دوز بیشتر یا کمتری را وارد بدن ‌کند. به عنوان نمونه، فرد مبتلا به دیابت می‌تواند قبل از صبحانه قند خونش را اندازه بگیرد و به پمپ دستور دهد، ۱۰ واحد بیشتر انسولین به بدنش تزریق کند.

از آنجایی که نحوه انتقال انسولین به بدن مشابه لوزالمعده است در نتیجه فرد می تواند قند خون خود را دقیق تر کنترل کند و در محدوده نزدیک به طبیعی نگه دارد. کنترل دقیق قند خون باعث کاهش HbA1c و در نتیجه کاهش و تعویق در بروز عوارض دیررس دیابت می گردد به طوری که عوارض چشمی تا ۴۷% ، عوارض کلیوی تا ۵۴ % و عوارض عصبی تا  ۶۰%  کاهش می یابد.

آنچه که پمپ انسولین را بسیار شبیه به لوزالمعده می کند آن است که این دستگاه همواره مقدار مشخصی از انسولین را، به طور مداوم و آهسته، به عنوان دوز پایه (بازال) در زیر پوست تزریق می کند. پیش از مصرف هر وعده غذایی، استفاده کنندۀ پمپ می تواند دستگاه را برای تزریق مقدار مشخصی انسولین سریع الاثر تنظیم کرده و از بالا رفتن قند خون بعد از غذای خود جلوگیری کند. میزان انسولین تزریقی پمپ در طول روز، بر حسب نیاز مصرف کننده، قابل تنظیم و تغییر می باشد.

بیماری دیابت :

دیابت یا بیماری قند (Diabetes Mellitus) یک اختلال سوخت و سازی (متابولیک) در بدن است. در این بیماری توانایی تولید هورمون انسولین در بدن از بین می‌رود و یا بدن در برابر انسولین مقاوم شده و بنابراین انسولین تولیدی نمی‌تواند عملکرد طبیعی خود را انجام دهد. نقش اصلی انسولین پایین آوردن قند خون توسط سازوکارهای مختلف است. دیابت دو نوع اصلی دارد. در دیابت نوع یک، تخریب سلول‌های بتا در پانکراس منجر به نقص تولید انسولین می‌شود و در نوع دو، مقاومت پیش رونده بدن به انسولین وجود دارد که در نهایت ممکن است به تخریب سلول‌های بتای پانکراس و نقص کامل تولید انسولین منجر شود. در دیابت نوع دو مشخص است که عوامل ژنتیکی، چاقی و کم‌تحرکی نقش مهمی در ابتلای فرد دارند. در دیابت، سرعت و توانایی بدن در استفاده و سوخت و ساز کامل گلوکز کاهش می‌یابد از این‌رو میزان قند خون افزایش یافته که به‌آن هایپرگلیسمی می‌گویند. وقتی این افزایش قند در دراز مدت در بدن وجود داشته باشد، سبب تخریب رگ‌های بسیار ریز در بدن می‌شود که می‌تواند اعضای مختلف بدن همچون کلیه، چشم و اعصاب را درگیر کند. همچنین دیابت با افزایش ریسک بیماری‌های قلبی عروقی ارتباط مستقیمی دارد؛ لذا غربالگری و تشخیص زودرس این بیماری در افراد با ریسک بالا می‌تواند در پیشگیری از این عوارض مؤثر باشد. تشخیص و همچنین غربالگری دیابت با انجام آزمایش قند خون میسر است.

بیماری دیابت یک بیماری پرهزینه و پردردسر است. از هزینه خرید سرنگ و انسولین گرفته تا دستگاه گلوکومتر و انواع داروهای مصرفی. یکی از کارهایی که معمولا بیماران دیابتی باید به صورت مداوم انجام دهند ، تزریق انسولین است. اما تزریق انسولین کار تقریباً دشواری است. پمپ انسولین دستگاهی است که کار تزریق انسولین را انجام می دهد.

پمپ انسولین به دو صورت انسولین را تزریق می کنند :

  • Bluse : انسولینی است که هر15 دقیقه قبل از غذا تزریق می شود. اینکه چه مقدار انسولین وارد بدن شود بستگی به میزان کربوهیدرات دریافتی دارد

  • Basal : میزان انسولین است که در طی  24 ساعت، پمپ وارد بدن می کند و قند خون در طول روز و بین وعده های غذایی ثابت نگه می دارد.ست تزریق پمپ را می توان روی شکم، بازو و ران نصب کرد.

نحوه کار پمپ انسولین :

پمپ انسولین دستگاهی کوچک است که به بدن متصل شده و بـه وسیله کاتتر مخصوص به کمک یک سـوزن در زیر جلد تعبیـه می‌شود. داخل دستگاه معمولا نیم تا یک واحد در ساعت انسولین ریخته می‌شود و این انسولین با میزان مشخصی به صورت زیرجلدی تزریق می‌شود. در واقع می‌توان گفت به کمک پمپ انسولین ، انسولین به طور مداوم به صورت زیرجلدی وارد بدن می‌شود.

کاربرد پمپ انسولین :

پمپ انسولین از سری تجهیزات پزشکی جدید بـرای تزریق انسولین در دیابت نوع 1 است. در حقیقت پمپ انسولین بهترین جایگزین سرنگ بـرای تزریق انسولین است. علاوه بر این بیماران دیابتی می توانند قندخون خود را بررسی کنند و برحسب میزان قند و مواد نشاسته ای که در وعده غذایی خود مصرف می کنند ، به پمپ دستور دهند که دوز بیشتر یا کمتری را وارد بدن کند. به عنوان نمونه ، فرد مبتلا بـه دیابت می تواند قبل از صبحانه قند خونش را اندازه بگیرد و به پمپ دستور دهد 10 واحد بیشتر انسولین به بدنش تزریق کند.

اجزاء پمپ انسولین :

  • خود پمپ انسولین شامل کنترل ، پردازش ، پردازش کننده حجم ، باتری که به اندازه یک کف دست است.

  • یک مخزن قابل تعویض برای انسولین (کنار پمپ انسولین قرار می گیرد.)

  • ست انفوزیون (شامل لوله برای تزریق انسولین)

مزایای استفاده از پمپ انسولین :

  • با استفاده از پمپ انسولین دفعات تزریق از چند بار در روز به هر سه روز یکبار کاهش می‌یابد.

  • با محاسبه میزان نیاز به انسولین می‌توانید با فشردن یک کلید ، انسولین مورد نیاز را به بدنتان وارد کنید.

  • پمپ انسولین به فرد در مورد اینکه چه چیزی بخورد یا چه زمانی بخورد قدرت تصمیم گیری می‌دهد.

  • با استفاده از پمپ انسولین میزان دفعات افت قند خون به حداقل می‌رسد.

  • مهم‌ترین خاصیت پمپ انسولین ، توانایی تزریق انسولین با دقت یک میکرو لیتر است.

 نکات قابل توجه در مورد محل های نصب پمپ و توجهات هنگام قطع کردن پمپ :

بهترین منطقه تزریق ست محدوده شکمی است چرا که در این محل، جذب انسولین سریعتر و قابل پیش‌بینی‌تر بوده و نسبت به سایر نقاط بدن هنگام ورزش تأثیر کمتری می‌پذیرد. از قرار دادن پمپ در مناطق کمری، خطوط لباس زیر و مایو و محدوده دایره‌ای(5/2 سانتی متر) اطراف ناف و یا هر منطقه دیگری که امکان مخدوش شدن و تحت تأثیر قرار گرفتن توسط پوشاک وجود دارد باید اجتناب کرد. هر منطقه جدید تزریق حداقل باید 5/2 سانتی‌متر با منطقه تزریق قبلی فاصله داشته باشد. منطقة تزریق اگر بیش از 72 ساعت تعویض نشود ممکن است قرمز یا دردناک شود. بیماران باید منطقه تزریق خود را در مواقع زیر کنترل کنند:

  • هنگام صبح قبل از برخاستن از خواب

  • هنگام شب قبل از به رختخواب رفتن

  • هر زمانی که مقادیر قند خون افزایش یافته باشد

بعد از تعویض ست تزریق، پمپ را داخل کیف مخصوص آن قرار داده و از گیره کمری برای متصل کردن پمپ به کمربند و یا نوار کمری استفاده کنید تا به خوبی از پمپ محافظت به عمل آید. پمپ را در داخل جیب شلوار، ژاکت و یا دامن هم می‌توان نگهداری کرد. در موقع خواب، پمپ را می‌توان نزدیک بدن روی تخت قرار داد. همچنین می‌توان در موقع خواب به کمربند،‌ بازوبند، پابند و یا به پتو، ملافه، بالش و یا لباس خواب بیمار، به وسیله گیره فیکس کرد. اگرچه پمپ‌های انسولین مقاوم به آب هستند اما نباید مستقیماً زیر جریان آب قرار بگیرند یا داخل آب فرو روند. همه پمپ‌های انسولین برای انجام فعالیت‌هایی مثل شناکردن، حمام رفتن و دوش گرفتن دارای یک قسمت قطع ارتباط می‌باشند. همچنین هنگام ورزش کردن، بیماران پمپی می‌توانند از یک کمربند الاستیکی محکم همراه با کیف مخصوص پمپ استفاده کنند. اما ممکن است در هنگام بازی با یکدیگر برخورد کرده و پمپ آسیب ببیند و یا به زمین بیفتد که این مسئله می‌تواند دردناک باشد، لذا در این مواقع باید پمپ را خاموش کنید. به خاطر داشته باشید در هنگام قطع پمپ، همه دوزهای انسولین که توسط پمپ به بدن فرستاده می‌شوند متوقف می‌گردند.

 مشکلات استفاده از پمپ انسولین :

پمپ انسولین برای هر کسی مناسب نیست. آنها وسایل دقیقی هستند و بیماران باید یاد بگیرند که چگونه ست تزریق را تعویض کنند، چگونه پمپ را برنامه‌ریزی کنند، و همچنین چه اقداماتی در هنگام مسدود شدن یا خارج شدن ست باید انجام دهند. بیماران باید مکانیسم عملکرد پمپ را درک کنند و بتوانند محلهای مناسب برای نصب ست را انتخاب کنند. لذا برنامه‌های آموزش پمپ بسیار کامل و جامع هستند و ممکن است برای هر کار کوچکی که بیمار باید یاد بگیرد چک لیست تهیه کنند. بیمار مجبور به یادگیری شمارش کربوهیدرات و نحوه هماهنگ ساختن میزان دوز انسولین با مقدار غذای خورده شده و میزان فعالیت فیزیکی خود می‌باشد.

همچنین بیماران پمپی مجبور هستند قندخون خود را حداقل 4 بار در روز کنترل کنند تا در صورتی که سطح قند خون در محدوده طبیعی نبود بتوانند دوزهای اصلاحی را دریافت نمایند. یکی از معایب این پمپها، قطع ناگهانی جریان انسولین به علت انسداد لوله یا سوزن یا تمام شدن ذخیره انسولین موجود در مخزن و یا تمام شدن باتری می باشد که به طور مرتب باید چک شود.اگر این اتفاق بیفتد دستگاه آلارم زده و شما را آگاه می کند که در اینصورت بیمار باید یک دوز انسولین را دستی تزریق کند تا مشکل برطرف شود.

بعضی از مشکلات استفاده از پمپ عبارتند از:

  • افزایش وزن، پمپ باعث می‌شود بیمار آزادانه‌تر غذا بخورد.

  • کتواسیدوز دیابتی، اگر کاتتر از بدن خارج شود و بیمار چند ساعت انسولین نگیرد می‌تواند منجر به کتواسیدوز شود.

  • گران قیمت بودن

  • ایجاد مزاحمت کردن، از آنجایی که پمپ در اکثر اوقات همراه بیمار و متصل به وی می‌باشد می‌تواند برای بیمار دست و پاگیر شده و او را محدود نماید.

  • دقت و پیچیدگی برنامه‌های آموزشی پمپ

جهت محافظت هر چه بهتر از پمپ انسولین ، از قرار دادن آن در شرایط زیر اجتناب کنید:

  • قراردادن پمپ انسولین در جایی که درجه حرارت محیط از ۲۰- درجه سانتی گراد کمتر و از ۴۰+ درجه سانتی گراد بیشتر باشد .

  • قراردادن پمپ انسولین در جایی که فشارهوا از ۵۰۰ میلیمتر جیوه اتمسفر کمتر و یا از ۱۰۶۰ میلیمتر جیوه اتمسفر بیشتر باشد.

  • نگهداری پمپ انسولین در جایی که رطوبت بیشتر از ۹۰ درصد باشد.

  • قراردادن پمپ انسولین در جایی که گرد غبار زیاد باشد .

  • نگهداری پمپ انسولین در جایی که بخارات چرب غلیظ وجود دارد .

  • قراردادن پمپ انسولین در جایی که محیط نمکی ویا قلیایی باشد .

  • قراردادن پمپ انسولین در جایی که گازهای قابل انفجار وجود دارد .

  • در شرایطی که پمپ انسولین در معرض شرایط ضربه و یا حمل و نقل سخت قرار گیرد .

  • نگهداری پمپ انسولین درجایی که در  معرض نور مستقیم شدید خورشید قرار گیرد .

  • پمپ انسولین در اماکنی که دارای میدان مغناطیسی شدید است نباید قرار گیرد .

 

نظرات کاربران

ثبت نظر شما