جدیدترین اخبارومقاله ها

دسته بندی موضوعی

الکترو انسفالوگرام (ElectroEncephaloGraphy) ثبت کننده سیگنال های الکتریکی مغز

۲۶ آبان ۱۳۹۵

تعریف الکتروانسفالوگرام :

الکتروانسفالوگرام (EEG) نوعی تست برای تشخیص فعالیت الکتریکی مغز است که با استفاده از الکترودهای کوچک فلزی برای اتصال به جمجه انجام می شود. سلول های مغز از طریق ایمپالس های الکتریکی با هم در ارتباط اند و در تمام زمان ها فعال هستند، حتی زمانی که شما خواب هستید. این فعالیت به صورت خطوطی بر روی EEG نشان داده می شود. EEG یکی از تست های تشخیصی عمده برای صرع است. همچنین EEG می تواند در تشخیص سایر اختلالات مغزی نقش داشته باشد.

الکترودها به کمک نوارهای ارتجاعی در کنار هم نگه داشته شده و مانند یک کلاه روی سر قرار می گیرند.مشکلات فنی این کار شبیه به مسایلی است که دربخش الکتروکاردیوگرافی پیش می آید.ولی از آنجا که دامنه های سیگنال در انسفالوگرام یک دهم دامنه سیگنال الکتروکاردیوگراف و تقریباً صد میکرو ولت می باشد سیستم نویزپدیر وحساس تر بوده و در مقایسه باالکتروکاردیوگراف به روش شناسی بهتر نیاز داردگستره بسامدهای کمتر از یک هرتز تا بالاتر از 50 هرتز می باشد.

منحنی های حاصل از الکترو انسفالوگرام شاخص بسیار حساسی از درجه هوشیاری و اندازه گیری تغییزات میزان هوشیاری در طول دوره خواب طبیعی یا در بیماری های مغزی به شمار می آید.

علت انجام الکتروانسفالوگرام :

EEG می تواند تغییرات فعالیت مغز را تعیین کند که در تشخیص اختلالات مغزی به ویژه صرع نقش دارد. EEG نمی تواند هوش یا بیماری های روانی را تشخیص دهد. ممکن است EEG در تشخیص یا درمان این اختلالات مفید باشد:

  • صرع یا سایر اختلالات تشنجی
  • تورمورهای مغزی
  • آسیب های سر
  • اختلال عملکرد مغز که می تواند علل مختلفی داشته باشد (انسفالوپاتی)
  • التهاب مغز (انسفالیت)
  • سکته
  • اختلالات خواب
  • دمانس یا زوال عقل

همچنین ممکن است EEG برای تأیید مرگ مغزی در برخی موارد کمای پایدار کمک کننده باشد. EEG پیوسته برای یافتن سطح مناسب بی هوشی برای افرادی که کمای ناشی از طبابت دارند، مفید است.

خصوصیات امواج مغزی :

دامنه امواج مغزی قابل ثبت در سطح جمجمه بسیار ضعیف و در حدود 100-0 میکرو ولت و فرکانس آنها در حدود 100-0/5 هرتز است. امواج مغزی را می توان بر اساس فرکانس آنها به دسته های زیر طبقه بندی کرد:

  • امواج دلتا: 4 - 0/5 هرتز
  • امواج تتا: 8 - 4  هرتز
  • امواج آلفا: 13 - 8 هرتز
  • امواج بتا: 30 - 13 هرتز
  • امواج گاما: بیشتر از 30 هرتز

 

مقدار امواج فوق به عوامل متعددی از جمله وضعیت فعلی فرد (خواب بودن ، بیدار بودن ، باز یا بسته بودن چشم و ...) سن ، جنسیت و ... بستگی دارد و متخصصان با توجه به این ویژگی ها ، وضعیت افراد را مورد بررسی قرار می دهند. اما به طور کلی می توان گفت که یک رابطه عمومی بین درجه فعالیت مغزی و فرکانس متوسط امواج الکتروانسفالوگرام وجود دارد. بدین صورت که فرکانس متوسط امواج به تدریج با زیاد شدن درجه فعالیت مغز افزایش می یابد.
در دستگاه های EEG بسته به کاربرد ، 3 تا 256 عدد الکترود روی پوست سر قرار می گیرد. برای کاربردهای بالینی معمولا بین 32-8 کانال EEG موردنیاز است. به منظور کاهش امپدانس بین سطح الکترود و پوست ، از ژل استفاده می شود. بهترین مقدار امپدانس تماسی بین 1 تا 10 کیلو اُهم است. امپدانس بیش از 10 کیلو اهم می تواند سبب ایجاد آرتیفکت شود. همچنین مواردی از قبیل: خشک شدن ژل ، عرق کردن پوست سر ، حرکات فرد (پلک زدن ، تنفس و ...) در ثبت سیگنال ها تأثیر منفی دارند.

روش های ثبت سیگنال EEG :

دو روش برای ثبت سیگنال های EEG استفاده می شود که عبارت اند از:
1- ثبت نسبت به مرجع: در این روش پتانسیل تمام الکترودها نسبت به یک مرجع سنجیده می شود.
2- ثبت دو قطبی: در این روش اختلاف پتانسیل بین دو الکترود دلخواه بنا به انتخاب کاربر ثبت می شود و لذا در اینجا مرجع مشخصی وجود ندارد.

برای داشتن امکان مقایسه نتایج ثبت سیگنال مغزی و امکان تعمیم نتایج ، یک شیوه چیدمان الکترود به عنوان استاندارد بین لمللی شناخته شده است. این چیدمان جهانی الکترودها که به عنوان استاندارد 20-10 شناخته می شود ، امکان پوشاندن تقریباً تمام نواحی سر را توسط الکترودها فراهم می کند. انتخاب محل الکترودها بر اساس نقاط ویژه استخوان جمجمه انجام پذیرفته است. الکترودها در نواحی تلاقی سطوح استخوان جمجمه قرار می گیرند و سایر الکترودهای میانی بر اساس 10 و 20 درصد کل فاصله چیده خواهند شد. در شکل زیر این چیدمان نشان داده شده است.

 

نکات قابل توجه در طراحی یک دستگاه EEG :

همانطور که گفته شد ، دامنه امواج مغزی بسیار ضعیف و در حدود 100-0 میکرو ولت است. لذا مشکل کار تنها تقویت این امواج ضعیف نیست ، بلکه اهمیت مسأله در تفکیک آنها از نویزهای محیطی به خصوص نویز 50 یا 60 هرتز است که ممکن است ولتاژهایی به مراتب بالاتر از امواج مغزی داشته باشند. از این رو روش های کاهش نویز در طراحی مدارات الکترونیکی باید مدنظر قرار گیرد. استفاده از تقویت کننده های تفاضلی ، فیلترهای آنالوگ و فیلترهای دیجیتال مناسب ، راه حل هایی هستند که جهت حذف نویز اهمیت ویژه ای دارند. در تقویت سیگنال های بیوپتانسیل باید ماهیت سیگنال ها حفظ شود. از این رو باید از تقویت کننده های خطی با حداقل اعوجاج استفاده کرد. به علاوه ، جهت ثبت کامل طیف سیگنال EEG باید توجه کرد که فرکانس نمونه برداری حداقل دو برابر بیشینه فرکانس موجود در طیف EEG باشد.

کاربردهای دستگاه EEG :

روش های مورد استفاده در بررسی عملکرد مغز مثل PET و fMRI ، ضمن داشتن هزینه بالا ، گاه دارای عوارض منفی از قبیل تزریق مواد رادیواکتیو ، قرار گرفتن در میدان مغناطیسی قوی و ... نیز است. یکی از مزایای EEG مقرون به صرفه بودن و نداشتن عوارض جانبی است. دستگاه EEG در موارد زیر کاربرد دارد:

  • کمک به بررسی و مطالعه عملکرد مغز
  • کمک به تشخیص اختلالات تشنجی و تعیین محل آنها و بررسی صرع
  • کمک در تشخیص اختلالات کارکردی مغز (اضطراب ، افسردگی و ...)
  • کمک به بررسی اختلالات خواب
  • کمک به تشخیص مرگ مغزی

الکتروانسفالوگرافی کمی  QEEG :

QEEG که در واقع مخفف Quantitative ElectroEncephaloGraphy است برای اولین بار به عنوان روشی مفید و مورد نیاز برای پیگیری فرآیند درمانی در حیطه نوروساینس معرفی گردید.

ین نرم افزار قابلیت ارائه نقشه مغزی خام را در مونتاژها و تعداد کانال های مختلف دلخواه داشته و نیز در سه مونتاژ مشخص (19 کانال) قادر به ارائه نقشه مغزی مقایسه شده با جامعه بهنجار است. از دیگر قابلیت های آن می توان به موارد زیر اشاره نمود:

  1. دارای دیتابیس نرمال N=727 از تولد تا 82 سالگی در دو حالت چشم باز و چشم بسته
  2. حذف اتوماتیک و دستی آرتیفکت ها
  3. تشخیص و نمایش حرکت چشم، پلک زدن و خواب آلودگی و حذف آن ها
  4. تغییر مونتاژ EEG ثبت شده
  5. نمایش LORETA خام برای تعیین Spike، تومور و محل دقیق آن ها
  6. نمایش اعتبار EEG پس از حذف نویزهای موجود در آن از دو طریق متفاوت برای هر یک از نقاط ثبت شده

 

 

نظرات کاربران

ثبت نظر شما