آنژیوگرافی (Angiography) یا رگ نگاری چیست و چه کاربردهایی دارد؟

تعریف آنژیوگرافی :

رگ‌ نگاری یا آنژیوگرافی (angiography) پرتونگاری از رگ های خونی، پس از پر کردن آنها از ماده حاجب، برای مشاهده و معاینه دقیق آنها است این کار روشی برای تشخیص پاتولوژی فضای داخلی رگهای خونی یا لومن (lumen) است، این روش نخستین بار توسط پزشک پرتقالی آنتونیو اگا مونیش António Egas Moniz برای تشخیص برخی از بیماری مرتبط با سیستم اعصاب مانند تومورهای آن به کار گرفته شد. امااکنون رادیولوژیستها و کاردیولوژیستها با استفاده ازx-ray angiography جراحی‌های تهاجمی بسیار ظریفی را در سیستم گردش خونی، به خصوص شریان‌های قلبی انجام می‌ دهند.

آنژیوگرافی نوعی عکس برداری رنگی است. به کمک آنژیوگرافی تعداد عروق کرونر مسدود شده، محل انسداد و میزان آن مشخص می‌شود و  مستقیم‌ترین راه کشف مشکلات شریان‌های کرونری قلب استفاده از آنژیوگرافی است. این روش با تزریق یک ماده رنگی حاجب به وسیله یک لوله بلند، نازک و قابل انعطاف بنام کاتتر انجام می‌شود. اگرچه هنگامی که لوله کاتتر به قلب می‌رسد ممکن است فرد مقداری دچار تپش قلب شود ـ که این وضعیت طبیعی است ـ اما به طورکلی هنگام انجام آنژیوگرافی فرد چیزی احساس نمی‌کند. در این روش پس از این‌که کاتتر از طریق شریان یا وریدی که در کشاله ران وجود دارد به سمت قلب فرستاده شده و در قلب یا مدخل عروق تغذیه‌کننده آن قرار گرفت، ماده حاجب ـ که به وسیله اشعه ایکس قابل رویت است ـ تزریق و از زوایای مختلف قلب عکسبرداری می‌شود. گاهی اوقات از شریان‌های موجود در مچ دست یا آرنج نیز برای انجام آنژیوگرافی استفاده می‌شود.

روش کار آنژیوگرافی :

آنژیوگرافی روندی است که دقیق‌ترین اطلاعات ممکن از عروق را تهیه و قبل از عمل در اختیار جراح قرار می‌دهد. بر پایه این اطلاعات، جراح می‌تواند برخی از بیماریها را بدون نیاز به عمل جراحی باز، درمان کند و در صورت نیاز به عمل باز، این اطلاعات، جراح را در انجام سریع و دقیق این امر یاری می‌رساند. امروزه آنژیوگرافی به منظور تشخیص، به صورت سرپائی انجام می‌گیرد. ابتدا از طریق یک کاتتر که وارد فضای داخل عروقی شده است و تا مبدا عروق مورد بررسی هدایت شده است ماده حاجب به ابتدای رگ مورد بررسی تزریق می‌شود و سپس تصویربرداری رادیوگرافیک انجام می‌شود. عروق دچار تنگی یا اتساع یا انسداد در تصویر کاملاً مشخص هستند. درحقیقت آنژیوگرافی ، روش استاندارد طلایی برای تشخیص تنگی ها یا سایر اختلالات عروقی می باشد.

اساس x-ray angiography مشابه x-rayهای معمولی است. تنها تفاوت آنژیوگرافی با x-ray در این است که اشعه X میرا شده توسط تشدیدکننده‌های تصویر و نتایج تصویر با TV camera نمایش داده می‌شود. در سیستم‌های آنژیوگرافی جدید، هر فریم از سیگنال TV آنالوگ به فریم دیجیتال تبدیل شده و در حافظه کامپیوتر ذخیره می‌ شود.

انواع آنژیوگرافی :

• روش آنژیوگرافی قلب :  به کمک آنژیوگرافی قلب تعداد عروق کرونر مسدود شده، محل انسداد و میزان آن مشخص می‌شود و  مستقیم‌ترین راه کشف مشکلات شریان‌های کرونری قلب استفاده از آنژیوگرافی است. این روش با تزریق یک ماده رنگی حاجب به وسیله یک لوله بلند، نازک و قابل انعطاف بنام کاتتر انجام می‌شود.اگرچه هنگامی که لوله کاتتر به قلب می‌رسد ممکن است فرد مقداری دچار تپش قلب شود ـ که این وضعیت طبیعی است ـ اما به طورکلی هنگام انجام آنژیوگرافی فرد چیزی احساس نمی‌کند.در این روش پس از این‌که کاتتر از طریق شریان یا وریدی که در کشاله ران وجود دارد به سمت قلب فرستاده شده و در قلب یا مدخل عروق تغذیه‌کننده آن قرار گرفت، ماده حاجب ـ که به وسیله اشعه ایکس قابل رویت است ـ تزریق و از زوایای مختلف قلب عکسبرداری می‌شود.گاهی اوقات از شریان‌های موجود در مچ دست یا آرنج نیز برای انجام آنژیوگرافی استفاده می‌ شود . کاربرد معمول آنژیوگرافی قلب شامل بررسی مشکلات اکتسابی (تنگی عروق کرونر)، تایید ناهنجاری‌های مادرزادی قلب (سوراخ‌های داخل قلب یا تنگی دریچه‌ها) و... است.  در صورت وجود شواهدی دال بر تنگی رگ‌ها یا مشکلات ساختمانی قلب معمولا متخصص قلب انجام عمل آنژیوگرافی را به فرد بیمار توصیه می‌کند و معمولا قبل از هر گونه عمل جراحی روی رگ‌های کرونری یا اعمال جراحی مرتبط با مشکلات مادرزادی، ابتدا باید با آنژیوگرافی آناتومی موضع مربوطه را مشخص کرد. در آنژیوگرافی قلب امکان اندازه‌گیری مستقیم فشارهای داخل قلب، مشاهده عروق کرونر، حفره‌های قلبی و عروق بزرگ و... فراهم می‌شود؛ همچنین اقدامات درمانی در آنژیوگرافی نیز امکان‌پذیر بوده که از جمله آنها آنژیوپلاستی به معنی باز کردن یا ترمیم رگ است. در این روش رگ مسدود توسط بادکنکی به نام بالون، متسع و چند ثانیه در این حالت نگه داشته می‌شود تا رگ باز شود؛ گاهی نیز برای جلوگیری از انسداد مجدد وسیله فنرمانندی به نام استنت داخل رگ مسدود قرار داده می‌ شود.

• روش آنژیوگرافی چشم : از عروق شبکیه و جریان خون این عروق عکسبرداری می گردد. جهت وضوح عروق در این نوع عکس برداری در چشم قطره ای ریخته می شود که مردمک چشم را باز می کند. این امر به طور موقت باعث کاهش دید شده که پس از چند ساعت رفع می گردد.
  بازشدن مردمک حدود ۲۰ دقیقه بطول می انجامد که در طی این مدت یک آنژیوکت در دست گذاشته می شود. پس از طی این مراحل، بیمار در جلوی دوربینی نشسته و پرستار از ته چشم شروع به عکس گرفتن می کند.
  برای اینکه رگهای شبکیه بهتر دیده شوند، یک مایع قرمز رنگ در دست بیمار تزریق می گردد ، انجام این تست غالبا هیچ گونه درد یا عوارضی نخواهد داشت.
  لازم به یادآوری است، به دلیل تزریق این ماده ؛ رنگ ادرار و پوست زردرنگ شده که پس از چند ساعت و با مصرف بیشتر مایعات رفع می گردد.
  پس از ظاهر شدن عکسها و بررسی آن توسط پزشک معالج ، نتیجه برای معاینات دیگر یا درمان های احتمالی لیزری ، به بیمار اعلام خواهد شد.
• روش آنژیوگرافی مغز : آنژیوگرافی مغز آزمایشی است که با رادیوگرافی اشعه ایکس و ماده حاجب، تصاویر رگ های خونی مغز گرفته می شود. این آزمایش پزشکان را قادر می سازد تا نقشه ای از رگ های خونی مغز و گردن را ببینند. همچنین چگونگی جریان خون بین بخش های مختلف مغز نیز مشخص می شود و با این کار، رگ هایی از مغز که گرفته اند یا جریان خون خوبی ندارند پیدا می شود.
• آنژیوگرافی محیطی (از دست یا پا) (Peripheral Angiography)
• آنژیوگرافی احشایی (Visceral Angiography)
• آنژیوگرافی ریوی (Pulmonary Angiography)
• آنژیوگرافی لنفاویlumph Angiography)  (
• پرتو نگاری بطنی قلب از طرف راست(Right heart ventriculography)
• پرتو نگاری بطنی قلب از طرف چپ(Left heart ventriculography)
• آنژیوگرافی آئورت(Aortography)
• آنژیوگرافی شبکیه‌ای(Retinal Angiography)
• آنژیوگرافی تشدید مغناطیسی(Magnetic Resonance Angiography)
• آنژیوگرافی به روش پرتو نگاری مقطعی کامپیوتری

نیازهای اساسی در آنژیوگرافی  ( BASIC REQUIREMENTS ) :

1. ارائه تصاویر پرکیفیت بر روی کلیشه رادیوگرافی
2. توانایی رادیوگرافی به صورت سریال روی فیلم حتی تحت زاویه
3. ارائه تصاویر به صورت ( Real Time ) با دقت  بسیار بالا و امکان پردازش تصویر پس از دریافت
4. تابش زاویه ای ( Angled Projection )
5. برای آنژیوگرافی مغزی   ( Cerebral ) و شکمی ( Abdominal ) تکنیکهایی مانند :
6. Magnification Radiography ، Radiography  Stereoscopic Radiography and Stereoscopic magnification ، (cine fluorography  ( cine biplane fluorography  تکنیک های اختصاصی محسوب می شوند .
7. ابزار ثبت آثار حیاتی و توانایی برنامه ریزی کردن انژکتور اتوماتیک و سیستم کنترل ژنراتور اشعه ایکس با آثار حیاتی .
8. ژنراتور مناسب ، توان مناسب ، ثبات فاکتورهای رادیوگرافی ، تشعشع کنترل شده و پر کیفیت .
9. عدم نیاز به حرکت دادن بیمار
10. توانایی عملکرد به عنوان یک تشخیص اورژانس
11. فضای مناسب برای کار پزشک و دستیاران در هنگام عبور کاتتر در عروق بیمار
12. اطمینان از عدم تابش غیر برنامه ریزی شده پرتوی x
13. قابل استریل بودن دستگاه ،‌ لوازم و …
14. ایمنی کامل در مقابل شوک الکتریکی
15. دوز کمتر اشعه
16. سهولت عمل با کاتتر قلبی ( Cardiac Catheterization ) امروزه به عنوان معمولترین گزینه ( روتین ) تلقی شده و اطلاعاتی از قبیل فشارخون درون عروقی ،‌ الکتروکاردیوگرام، oxygen saturation

 Carbon dioxide saturation و غیره به راحتی از طریق کاتتر ارسال شده به درون عروق ، به صورت دینامیک ( زنده ) در محل ضایعه به دقت قابل مشاهده خواهد بود .

تفاوت آنژیوگرافی با آنژیوپلاستی چیست :

در آنژیوگرافی از طریق یک شریان که ممکن است کشاله ران (فمورال) یا آنژیوگرافی از طریق دست ( آنژیوگرافی رادیال ) باشد، یک لوله تو خالی به داخل رگ اصلی تغذیه کننده بدن (آئورت) وارد شده و در ابتدای عروق تغذیه کننده قلب (کرونر) قرار می گیرد. حال از داخل این کاتتر ماده حاجب در ابتدای رگ قلب تزریق شده و این ماده با ورود به داخل رگ قلب توسط اشعه ایکس ردیابی و تصویربرداری خواهد شد.

پس از انجام آنژیوگرافی کاتتر تعبیه شده از کشاله ران و یا مچ دست خارج می شود. اگر آنژیوگرافی از طریق کشاله ران انجام شود برای جلوگیری از خونریزی حدود ۳ ساعت یک یا دو کیسه شن روی محل قرار داده می شود،بیمار برای ۶ ساعت اجازه حرکت ندارد، اما در آنژیوگرافی از طریق دست بیمار بلافاصله اجازه پیدا می کند که راه رفته و و محدودیت حرکت نداشته و نیازمند کیسه شن نیز نمی باشد.

در آنژیوپلاستی از همان روش آنژیوگرافی برای رساندن لوله تو خالی به ابتدای شریان تغذیه کننده قلب (کرونر) استفاده می شود. سپس یک سیم بسیار نازک وارد عروق قلب دچار تنگی شده و داخل رگ ثابت می شود. برای باز کردن رگ دچار تنگی یا انسداد و یا حاوی لخته ابزارهای گوناگونی مانند ترومبوساکشن ، بالون و استنت از روی این سیم نازک وارد عروق قلبی می شودو کار بیرون کشیدن لخته تازه یا بازکردن رگ دچار انسداد از این طریق انجام می گیرد.

سی. تی. آنژیوگرافی :

آنژیوگرافی و سی. تی. آنژیوگرافی هردو روش‌هایی دقیق برای بررسی رگ‌‌های اصلی خون رسان (کرونر)قلب هستند. اما هزینه‌ آنژیوگرافی که با عبور یک لوله باریک از رگ پا به قلب انجام می‌شود، تقریبا سه برابر هزینه‌ سی.تی. ‌آنژیوگرافی است که فقط با یک تزریق وریدی در دست انجام می‌شود. زمانی که صرف آنژیوگرافی می‌شود نیز چندین ساعت بیشتر از سی.تی.‌آنژیوگرافی است.

گاهی‌اوقات شک بالینی پزشک مبنی بر اینکه بیمار گرفتگی رگ دارد، زیاد است. در چنین مواقعی از ابتدا بیمار آنژیو‌گرافی می‌شود. اما گاهی‌اوقات شک بالینی پزشک خیلی زیاد نیست. بنابراین سی. تی. آنژیو انجام می‌شود. در هر حال تکنیک سی. تی. آنژیو به اندازه آنژیوگرافی دقیق نیست. اگر احیانا سی. تی. آنژیوگرافی یک رگ تنگ را نشان بدهد این تنگی حتما باید با آنژیوگرافی تایید شود. یعنی اگر سی. تی. آنژیوگرافی نشان دهد رگ آنقدر تنگ است که نیاز به عمل جراحی دارد، جراح با گزارش سی. تی. آنژیو بیمار را به اتاق عمل نمی‌برد. بلکه مجدد آنژیوگرافی انجام می‌دهد و با گزارش آنژیوگرافی او را جراحی می‌کند. بنابراین اگر شک بالینی پزشک در مورد گرفتگی رگ زیاد باشد انجام سی. تی. آنژیوگرافی در واقع تحمیل یک هزینه اضافی به بیمار خواهد بود.

سی تی آنژیوگرافی کرونری :

با استفاده از اشعه   X با تکنیک سی تی اسکن با  فن‌آوری Multi-slice  و تزریق ماده حاجب ، الگوی جریان خون در شریانهای قلبی  تصویر برداری  می‌شود. امواج اشعه X از یک تیوپ چرخشی برای درست کردن تصاویر با برش مقطعی باریک ساطع شده، سپس تصاویر بدست آمده با کمک نرم افزار پیشرفتهای  تحلیل کامپیوتری و مجددا بازسازی سه بعدی شده و  به صورت تصویر سه بعدی ناحیه مورد نظر نمایش داده  می‌شوند. این تصویربرداری چند دقیقه بیشتر طول نمی‌کشد و اطلاعات بسیار مفیدی درباره آناتومی و  وضعیت  ساختمانهای داخلی قلب، آنومالی‌های مادرزادی و نیز عروق قلب به دست می‌ دهد. 

در مقایسه با روش  آنژیوگرافی معمول ، که با قرار دادن کا تتر شریانی از طریق شریان فمورال (در کشاله ران ) درآئورت و در  ورودی شریانهای قلبی و تزریق ماده کنتراست (حاجب)  به درون عروق کرونری  انجام می شود، سی تی آنژیوگرافی قلبی  (CTA) کمتر تهاجمی بوده و روش  راحتری برای بیمار است. در این روش تصویربرداری، هیچ کاتتری به عروق بزرگ بیمار وارد نمی‌شود  و ماده کنتراست (حاجب) با پمپ مخصوص از طریق آنژیوکت (همان کاتتر کوچک که سرم تزریق می شود)  به داخل سیاهرگهای محیطی کوچک (معمولا دست) تزریق می‌شود. در این روش  بیمارهیچ دردی را حس نمی کند و فقط برخی اوقات در طول تزریق ماده حاجب بیمار احساس گرم شدن بدن به بیمار دست می‌دهد. بعد از اتمام آزمون، نیاز به بستری نبوده و بیمار می تواند به منزل مراجعه کند وبه فعالیت های روزمره خود برگردد.

 البته این روش تصویربرداری هم بدون مشکل نیست. به‌طور مثال اگر سرعت ضربان قلب  زیاد باشد در تصویربرداری تداخل ایجاد کند و احتمال خطا در گزارش وجود دارد (باز سازی سه بعدی آن بعدا مشکل می شود چون تعدادتصاویر در طی یک سیکل قلب  کم است) بنابراین معمولا تکنسین مربوطه تصویربرداری نمی کند که گاهی موجب رنجش خاطر بیمار می شود.  بهتر است در این مورد قبلا با پزشک خود یا مرکز تصویر برداری هماهنگ بوده در صورت نیاز قبلا یک دوز داروی بیشتر کنترل کننده ضربان قلب مصرف کنید از طرف دیگر هزینه این تصویربرداری‌ بسیار بالاست. از همه مهم‌تر این که این روش فقط یک روش تشخیصی است و هنوز خیلی دقیق نبوده(یعنی دربرخی بیماران ممکن است  ، انسداد های کوچک عروق کرونر قلبی توسط سی تی آنژیوگرافی تشخیص داده نشود و بلعکس  دربرخی بیماران بویژه بیمارانی که بعلت بیماری زمینه ای، عروق کلسیفیه  دارند نیز جواب مثبت به دست آمده در سی تی آنژیوگرافی  غیرواقعی باشد.).  همچنین درسی تی آنژیوگرافی امکان مداخلات درمانی آنژیوپلاستی مقدور نمی باشد پس در نظر داشته باشید که  گاهی‌اوقات علی‌رغم این تصویربرداری(سی تی آنژیوگرافی)  باز هم برای تصمیم‌گیری نهایی (تشخیصی) یا در صورت نیاز به درمان انژیوپلاستی و بالونینگ یا استنت گذاری ، به آنژیوگرافی معمول  قلب نیاز پیدا می‌شود. در حال حاضر مهم‌ترین و بیشترین استفاده‌ای که سی تی آنژیوگرافی دارد، رد بیماری کرونری مهم در برخی افراد کم خطر از نظر درگیری کرونری است که در صورت  داشتن سی تی آنژیوگرافی طبیعی آنها را از دیگر اقدامات تشخیصی و درمانی تهاجمی (یعنی آنژیوگرافی معمول)  بی نیاز می‌کند و می‌توانند به راحتی مرخص شوند. (این بیماران توسط پزشک با توجه به شرح حال و معاینه و عوامل خطر بیماری قلبی عروقی با تعیین ریسک مشخص و در صورت ریسک کم کاندید سی تی آنژیوگرافی می شوند).

موارد استفاده از سی تی آنژیوگرافی :

•  تشخیص و بررسی دقیق وجود یا عدم وجود پلاکهای کلسیم و موقعیت آنها در مسیر شریانهای کرونری قلب جهت تعیین ریسک بیماری عروق کرونری (به تنهایی در موارد تحقیقاتی انجام می شود ولی در تمام موارد سی تی آنژیوگرافی تشخیصی نیز بطور معمول تعیین می شود).
• برای موارد پیگیری  بیماران در صورت تکرار علام بعد از بای‌پس عروق کرونری( CABG).
• برای تعیین آناتومی و مسیر عروق اصلی در اختلالات مادرزادی عروق کرونری یا ریوی و…
• بررسی اتساع (آنوریسم)  یا تنگی (کواکتاسیون) آئورت و  عروق بزرگ دیگر  
• مشخص کردن اتساع  (آنوریسم)  یا انسداد وعروق مغزی  و شریانهای کاروتید

معایب سی تی آنژیوگرافی :

• ریسک واکنش آلرژی (حساسیت)  نسبت به ماده حاجب (کنتراست) وجود دارد،
• احتمال نارسایی کلیه در اثر ماده کنتراست : بویژه برای بیمارانی که دارای بیماری خفیف کلیوی و یا دیابت هستند، چرا که ماده کنتراست(حاجب) به عملکرد کلیه‌ها صدمه می‌زند و ممکن است حتی نیاز به دیالیز پیش آید.
• خطرات ناشی از تابش اشعه X (دربیماران جوان بویژه خانم ها باید نسبت سود به زیان این خطر مد نظر پزشک و بیمار باشد)
• عدم امکان انجام مداخلات درمانی (آنژیوپلاستی) همزمان. (فقط روش تشخیصی است).

محدودیت های سی تی آنژیگرافی : 

در طول پروسه CTA لازم است ضربان قلب بیمار حدود ۶۰ در دقیقه و منظم (سینوسی)بوده و بیمار بی حرکت بماند.اگر بیمار در طول CTA حرکت کند یا اگر ریتم قلب سینوسی و منظم نباشد یا ضربان قلب بالا تر از ۶۰ – ۷۰ در دقیقه باشد، تصاویر CTA ممکن است، تیره و کدر شود و امکان بازسازی سه بعدی مقدور نباشد .  همچنین رگهای خونی به شدت آهکی (کلسیفیه) شده (که در بیماران مسن و نیز دیابتی و نارسایی مزمن کلیه یا دیالیزی زیاد دیده می شود) ، ممکن است سبب ایجاد تصاویر شبیه انسداد عروقی  شود که تفسیر کردن آنها مشکل است.

قبل از انجام آنژیوگرافی چه کارهایی باید کرد :

• قبل از انجام آنژیوگرافی، اگر بیمار داروهای قندخون، فشارخون، چربی خون و ضدآنژین را مصرف می کند، باید به پزشک بگوید.
• میزان مصرف مایعات چند روز قبل از انجام آزمایش باید افزایش یابد.
• افرادی که به ید یا غذاهای دریایی حساسیت دارند، یا مبتلا به دیابت یا مشکلات کلیوی هستند، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای واکنش و حساسیت نسبت به ید موجود در مواد رنگی آنژیوگرافی باشند، بنابراین باید حتما این مسئله را از قبل به پزشک بگویند.
• سابقه واکنش به مواد حاجب در گذشته، مصرف (Viagra) یا احتمال حاملگی نیز باید حتما به پزشک گزارش شود.
• فرد باید 8 تا 12 ساعت قبل از انجام آزمایش چیزی نخورد. در برخی موارد از افراد خواسته می‌شود که شب قبل از انجام آنژیوگرافی در بیمارستان بستری شوند، در غیر این صورت، صبح همان روز در بیمارستان مورد معاینه قرار می‌گیرند.
• قبل از انجام آنژیوگرافی باید رضایت‌نامه بیمار امضا شود و لباس مخصوص (گان) پوشیده شود. معمولا مراقب بهداشتی نحوه انجام آزمایش و خطرات احتمالی آن را توضیح خواهد داد.
• قبل از آنژیوگرافی، موهای محل ورود کتتر آنژیوگرافی در قسمت بازو یا ران تراشیده می شوند.

کاربردهای آنژیوگرافی :

کاربرد معمول آنژیوگرافی شامل بررسی مشکلات اکتسابی (تنگی عروق کرونر)، تایید ناهنجاری‌های مادرزادی قلب (سوراخ‌های داخل قلب یا تنگی دریچه‌ها) و… است.  در صورت وجود شواهدی دال بر تنگی رگ‌ها یا مشکلات ساختمانی قلب معمولا متخصص قلب انجام عمل آنژیوگرافی را به فرد بیمار توصیه می‌کند و معمولا قبل از هر گونه عمل جراحی روی رگ‌های کرونری یا اعمال جراحی مرتبط با مشکلات مادرزادی، ابتدا باید با آنژیوگرافی آناتومی موضع مربوطه را مشخص کرد. در آنژیوگرافی امکان اندازه‌گیری مستقیم فشارهای داخل قلب، مشاهده عروق کرونر، حفره‌های قلبی و عروق بزرگ و… فراهم می‌شود؛ همچنین اقدامات درمانی در آنژیوگرافی نیز امکان‌پذیر بوده که از جمله آنها آنژیوپلاستی به معنی باز کردن یا ترمیم رگ است. در این روش رگ مسدود توسط بادکنکی به نام بالون، متسع و چند ثانیه در این حالت نگه داشته می‌شود تا رگ باز شود؛ گاهی نیز برای جلوگیری از انسداد مجدد وسیله فنرمانندی به نام استنت داخل رگ مسدود قرار داده می‌ شود.

مراقبت های بعد از انجام آنژیوگرافی :

• حداقل به مدت ۶-۵ ساعت روی تخت استراحت کنید.
• تا ۱۲ ساعت از خم کردن عضوی که جهت آنژیوگرافی به کار رفته است (مفصل ران یا مچ دست ) خودداری کنید.
• پس از ترخیص، به آهستگی قدم بزنید.
• توصیه می شود تا چند روز از انجام فعالیت های شدید و ناگهانی خودداری کنید.
• چنانچه درد و تورم در محل آنژیوگرافی وجود داشت، می توانید از مسکن استفاده کنید همچنین کمپرس گرم بلا مانع است.اگر درد وتورم شدید بود، به پزشک مراجعه کنید.
• سی دی و جواب آنژیوگرافی را از بخش آنژیو تحویل گرفته و درمراجعات بعدی همراه داشته باشید .

عوارض آنژیوگرافی :

انجام این بررسی نیاز به یک روز بستری شدن دارد ولی انجام آن دقایقی بیش به طول نمی‌انجامد و معمولاً بیمار بدون عارضه‌ای خاص از بیمارستان مرخص می‌شود. اگر در حین عبور کاتتر بیمار دچار مشکل شود معمولاً می‌توان به سرعت داروهای لازم را به طور مستقیم به داخل قلب تزریق کرد و مشکل را رفع نمود. اگرچه آنژیوگرافی قلب معمولاً روش بی‌خطری است، بصورت نادر ممکن است با عوارضی چون آسیب عروق، نارسایی کلیه (به علت ماده حاجب) سکته قلبی یا مغزی همراه باشد.

مزایای آنژیوگرافی :

آنژیوگرافی در زمانی کوتاه وضعیت عروق قلب را به‌خوبی نشان داده و به پزشک کمک می‌کند تا نوع درمان را با اطمینان بیشتری تعیین ‌کند.  آنژیوگرافی درمانی کاربرد بسیار گسترده‌ای داشته و در مقایسه با عمل جراحی از مزایای متعدد از جمله کوتاه شدن دوره بستری، کاهش هزینه و کاهش عوارض بعد از عمل جراحی برخوردار است. به گفته وی امروزه آنژیوگرافی برای بررسی عروق کلیه، مغز، قلب، ریه و دستگاه گوارش نیز به کار می‌ رود .