جدیدترین اخبارومقاله ها

دسته بندی موضوعی

بیوفیدبک و کاربرد آن در مهندسی پزشکی

۲۹ خرداد ۱۳۹۶

بیوفیدبک چیست :

بیوفیدبک یا پس خوران زیستی ،روش درمانی است که از اواخردهه ششم قرن بیستم ابداع شده است که در ان بیمار در مقابل نماد یکی از تظاهرات بیولوژیک خود قرار میگیرد و سعی میکند با تمرکز آن را در جهت مطلوب تغییر دهد. واژه ی بیوفیدبک برای اولین بار در اواخر دهه ۱۹۶۰ به برخی موضوعات تحقیقاتی با هدف تغییر فعالیت های غیر ارادی بدن ،از قبیل فعالیت های مغزی،فشارخون ،تعدادضربان قلب و…اطلاق شد.
برای مثال میدانیم شخصی که دچار عارضه میگرن هست در هنگام حمله میگرن امواج طیف الفا در مغز ندارد.برای او شکل امواج الفا توضیح داده می شود وسپس الکترودهای نوار مغزی روی سر او متصل می شود ودر حالی که امواج مغزی خود را روی صفحه مانیتور می بیند ، با تمرکز سعی میکند که امواج مغزی خود را به الفا تبدیل نماید .پس از چندین جلسه تمرکز و کوشش ، بیمار قادر به این کار خواهد شد و هر بار ایجاد امواج الفا برای راحت تر امکان پذیر می شود ، تا به جای برسد که دیگر احتیاج به دیدن امواج مغزی خود ندارد و هرگاه که دچار سر درد شد می تواند با تمرکز امواج الفا را در مغز خود ایجاد کند، که در این حالت سر درد رفع خواهد شد. بیوفیدبک در طیف وسیعی از بیماری ها ، مانند انواع دردها،اضطراب،صرع،اسم،افسردگی،اعتیاد، فشار خون و… تقریبا حدود ۱۵۰بیماری موثر است.

 

بیوفیدبک استفاده از توانای ذهن برای بهبود وضعیت سلامت بدن :  

اگرچه ذهن و توانای ذهن قادر به رفع کامل علایم بیماریها نیست ولی استفاده از قدرت ذهن تا حد زیادی میتواند این علایم را کاهش دهد هدف بیوفیدبک تاثیر بر پاسخ های غیر ارادی بدن و کنترل انها می باشد.

عمده فعالیت های غیر ارادی بدن شامل موارد زیر است :

  1.  فعالیت های مغز

  2.  فشار خون

  3.  اسپاسم وانقباض عضلانی

  4.  تعداد ضربان قلب

 

در یک جلسه ی بیوفیدبک چه اتفاقی می افتد :


روش های بیوفیدبک را میتوان در درمانگاه ها مراکز درمانی و بیمارستانها بکارد برد. بدین ترتیب که درمانگر حسگرهای الکتریکی را به نقاط مختلف بدن، متصل میکند، این حسگر ها ، پاسخ های فیزیولوژیک بدن به استرس های نظیر انقباض عضلانی حین دردهای تنشی را نشان میدهد . انقباض ها بوسیله ابزار صوتی یاتصویری به بیمار نشان داده می شود و فرد کاملا در جریان واکنشهای بدن مثل انقباض دردناک قرار گرفته و متوجه ارتباط بین انقباض ها با ایجاد درد می شود .
قدم بعدی فرا گرفتن بر انگیختن واکنش های مثبت در بدن می باشد.خود بیمار در این مرحله باید یاد بگیرد هنگامی که در معرض استرس های جسمی یا روانی قرار میگیرد ، هر عضله از عضلات بدن را چگونه ریلکس نماید .هدف نهای اینست که فرد بتواند در خارج از مرکز درمانی نیز بدون استفاده از ابزار و وسایل ، این پاسخهای مثبت را ایجاد کند.
این وسایل بصورت یک حس ششم،برای بیماران عمل میکنند ،زیرا به انها اجازه میدهد که فعالیت درون بدن خود را به نحوی ببینند یا بشنوند (فیدبک دیداری یا فیدبک شنیداری)در واقع بیمار مانند یک بازیکن فوتبال سعی دارد مهارتی بیاموزد ودستگاه های بیوفیدبک،عملکرد وی را نشان میدهد.مثلا افزایش انقباض در ماهیچه ها سبب پخش صدای با فرکانس بالا میشود وکاهش انقباض سبب پخش صدای با فرکانس پایین
امروزه با توسعه دانش الکترونیک ، دستگاه های بیوفیدبک پیوسته رو به تکامل هستند . به گونه ای که هم اکنون با استفاده از کامپیوتر های شخصی و مانیتور های رنگی ، کیفیت ارایه علایم فیدبک با استفاده از ترکیب رنگها ، تصاویر و نمودارهای مختلف بسیار افزایش یافته است.

انواع بیوفیدبک :


درمانگر برای جمع اوری اطلاعات مربوط به پاسخ بدن بیمار بسته به نوع بیماری وشرایط موجود از تکنیک های متعددی می تواند استفاده نماید ، از ان جمله ابزار ها میتوان به این ابزارها و تکنیک ها اشاره نمود :

 

  • الکترومایوگرام (EMG) :

دستگاهی که برای اندازه گیری انقباض عضلانی بکار میرود با نمایان کردن این انقباضات به خود بیمار ، او متوجه منشا دردهای خود شده ومیتواند کنترل کند .EMG در درمان های درد های پشت ، سر درد ، درد گردن ، دندان قروچه موثر است . همچنین در تخفیف شرایط استرس زا وشرایطی مثل اسم و زخم معده موثر است .

  • بیوفیدبک حرارت بدن :

حسگرهای که به انگشتان دستها یا پاها متصل میگردند ، دمای بدن را میسنجند به طور مثال معمولا دمای بدن به هنگام استرس کاهش میابد و بنابر این ثبت دماهای کاهش یافته مبنای برای شروع تحریکات مثبت و ریلکس کردن عضلات خواهد بود .این تکنیک در درمان بیماری رینود و حملات میگرن موثر است .

  • ثبت کننده های فعالیت گالوانیک پوست :

با ثبت فعالیت غدد عرق و میزان تحریک پوست که در شرایط استرس ، افزایش میابند میتوان به درمان بیماری های هیجانی نظیر هراس ها ، اضطراب و لکنت زبان کمک کرد .

  • الکترو انسفالوگرام (EEG) :

این دستگاه فعالیت الکتریکی امواج مغز را در شرایط مختلف مثل بیداری ، ریلکس بودن،ارامش ، خواب سبک و خواب عمیق اندازه میگیرد.

بیوفیدبک مغزی :


استفاده از بیوفیدبک مغزی به دهه ی ۱۹۶۰و هنگامیکه بیوفیدبک ریتم الفا مرسوم بود ، بر می گردد.در ان زمان تصور میشد که با استفاده از این نوع فیدبک میتوان به وضعیت ذهنی یا یوگا رسید که ریتم الفا در طول دوره ی مراقبت دیده شود ، ولی این موضوع به حقیقت نپیوست واین روند مقبولیت خود را از دست داد . روند جدید بیوفیدبک بر اساس EEGدیگر متکی به اموزش الفا و اموزش بخشی نیست.

 

 

درمان بیماری ADHD :


در بیماران ADHDفقط در زمانی که شخص مشغول کار مورد علاقه اش هست ، مغز امواج بتا را به صورت اکتیو تولید می کند (مانند زمانیکه مشغول بازی با VIDEO GAMEاست)پس این بیماران میتوانند برای ساعتها تمرکز کنند،اما اگر کار یا فعالیت انها دلچسب نباشد(شبیه تکالیف مدرسه!)مغز انها شروع به تولید امواج تتا به صور ت اکتیو میکند ، بدین ترتیب انها حالت خواب الوده و ساکت پیدا میکنند ADHDها افرادی هستند که از روی انگیزه ی انی و بدون فکر قبلی عمل میکنند.
تحقیقات انجام شده در مورد این بیماران نشان میدهد که تمرینات بیوفیدبک میتواند ، در جهت رفع حواس پرتی و بیش فعالی انها موثر باشد و منجر به افزایش سطح کارای مغز انان شود . با تخمین میتوان گفت ۶۵تا۷۵ درصد از بیماران ،اظهارداشتند که مزایای زیادی از بیوفیدبک الفا بدست اورده اند و ساختار روان شناختی این افراد بهبود یافته است .در دو مطالعه ی کلینیکی افزایش میانگین ضریب هوشی از ۱۹ به ۲۳ نشانه به اثبات رسید وامکان بهتر شدن بسیاری از رفتارها از جمله حالت بی رحمی در کودکان وجود دارد . در موارد ترس و وحشت و بیش فعالی نیز بهبودی تدریجی دیده می شود .


صرع و درمان غیر دارویی :


واژه ی صرع به معنای غافلگیر کردن از زمان بقراط حکیم مرسوم بوده و منظور اختلال مزمن وطغیان عمل مغزی است که به علت تخلیه الکتریکی نا متعارف ومتناوب مغز پیدا میشود و علایم ان حملات ناگهانی و موقت ، بیهوشی و تشنج متناوب با فواصل سلامت ظاهری است . بعضی از متخصصان معتقدند وجود امواج بتا (امواج کوتاهی که فرکانس زیادتری از سایر امواج مغزی دارند )به طریقی مانع از بروز امواج صرعی میشود و کمبود این امواج در فرد مصروع ، موجب استعداد وی به بروز امواج صرعی می شود . به علاوه در بیماران صرعی ، امواج الفا که امواجی ۸تا۱۳سیکل در ثانیه هستند از فرکانس پایین تری بر خوردارند و به همین طریق شیوع امواج تتا (امواجی با فرکانس ۴تا۷)در این افراد بیشتر است . به نظر میرسد این ترکیب در امواج مغزی زمینه ی تشنج را می سازند . تمرینات بیوفیدبک به مبتلایان به صرع کمک می کند بتوانند فعالیت امواج بتا را در خود افزایش داده و در همان حال از امواج الفا و تتا ی خود را بکاهند و به این ترتیب از میزان تشنج کاسته شود .روش های بیوفیدبک متفاوتی برای درمان حمله های صرعی معرفی شده اند که بهترین روش شناخته شده روشی است که توسط (استرمن ) و همکارانش به کار گرفته شد ، بر اثر این روش افزایش ریتم الکترو انسفالو گرافی در ناحیه حسی ، حرکتی میتواند فرد را نسبت به ابتلا صرع مقاوم تر نماید .

بیوفیدبک در روانشناسی :


رابطه ی تصورات ذهنی و ارامش تصورات و تخیلات ، الگوهای ذهنی هستند که بر کنش و رفتار هر شخص اثر مستقیمی دارد که حالات روحی ، شخصیت و حساسیت هر فرد را در بر میگیرد .قوی ترین قوای انسان ، قوه ی (مخیله )است زیرا بدون وقفه و ۲۴ ساعته ختی بدون حضور محرک کار میکند و اثار عمیقی در نگرش و تفکر و حالات روحی ما دارد . بیوفیدبک در روانشناسی حالتی است که شخص اگاهانه به حالت ها و احساسات قبلی خود برگشت می نماید تا بتواند احساسات خود را عمیقا درک کند و انها را تحت کنترل ارادی خود بگیرد . بیوفیدبک قویترین و موثرترین روشی میباشد که برای کنترل ذهن بکار گرفته میشود تا قرد تمام حالات روحی خود را تحت کنترل بگیرد و غیر ارادی عصبی و مضطرب نشود .

در تمرینات پیشرفته بیوفیدبک از تمرین کننده خواسته میشود که با احساسات خود به دلخواه عمل کند .با تکرار تمرینات یک پایه عکس العمل جدیدی بوجود می اید که تمرین کننده را قادر می سازد به تدریج از دردهای عمومی که از وابستگی ها وتجارب زندگی بر می خیزد دوری جوید . بر همین اساس تجارب درداور تپش قلب ، عرق کردن ،سرخ شدن ، لرزش دست و پا ، سردردهای عصبی ،خشونت و کج خلقیها کاهش یافته و با تجربه واقعی از بالا بردن خوشی و لذتها و تمام دوگانگیها عبور کرده و در جهت تعادل سوق می یابد .
بیوفیدبک کنترل عکس العمل های احساسی و غیر ارادی را توسعه میدهد . گاه احساسات به صورت سمبلیک در ضمیر ناخوداگاه نقش گرفته به طوری که دیو سمبل پلیدی و ازار و تاریکی سمبل بدبختی ها است .  مثلا کودکی که از پدرش متنفر است او را همچون دیو که باعث ازارش میشود در ذهن خودش جانشین می کند که دایم سعی می کند از دیو انتقام بگیرد ،در حالت بیوفیدبک ذهن ناخود اگاه به صورت نیت کردن دشمن را از بین برده و خوبیها را جایگزین میکند.

 

نوروفیدبک :


نوروفیدبک به عنوان شکلی از بیو فیدبک ، روشی ایمن و بدون درد است، در رایج ترین روش مورد استفاده برای نوروفیدبک ، بیمار در مانیتور خود یک بازی ویدیوی انجام میدهد . البته بر خلاف بازی های رایج بیمار نباید از دست خود استفاده کند بلکه این کار را از طریق الگوی امواج مغزی خود انجام میدهد .
درمانگر در طول درمان امواج مغزی و تحلیل های صورت گرفته از انها را در مانیتور خود مشاهده می کند و جریان بازی را به گونه ای هدایت می کند تا الگوی مناسب و بهنجار امواج مغزی فعال گردد .


بیماریهای قابل درمان با نوروفیدبک :

 

  • بیش فعالی / کمبود توجهADHD
  • اضطرابanxiety
  • اختلالات یادگیری
  • اختلالات خواب
  • صرع،ضربه سر وسکته مغزی
  • دردهای مزمن و سر دردهای میگرنی
  • افسردگی
  • سوء مصرف مواد

هرگاه فرد شناخت کافی نسبت بیماری خود و اثرات آن داشته و بتواندکنترلی بر انها داشته باشد میتواند از روش بیوفیدبک در درمان بیماری های غیر ارادی بدن استفاده نماید ، حتی اگر فرد بیماری خاصی هم نداشته باشد بیوفیدبک به حفظ سلامتی و ارتقا ان کمک خواهد کرد.

 

نظرات کاربران

ثبت نظر شما