دستگاه الکتروشوک

آشنایی با الکتروشوک (دفیبریلاتور)

الکترو شوک یکی از تجهیزات مهم اتاق های عمل است. از این دستگاه برای اعمال یک شوک الکتریکی قوی به بیمارانی که قلب آنها به هر دلیل از کار باز ایستاده است به کار می رود. شوک الکتریکی اعمال شده به قلب در برخی موارد باعث بازگشت ریتم قلبی به حالت اولیه می شود.
 
فیزیولوژی دستگاه
سلول های درون ماهیچه قلبی جریان الکتروشیمیایی را به جهت ایجاد تحریکات الکتریکی برای ایجاد انقباض و انبساط مناسب برقرار می سازند. سلولهای ضربان ساز در قلب مرتبا توسط سازو کاری که در خودشان وجود دارد شارژ (باردار) شده و با تخلیه این بار به روی دیگر سلول ها باعث باردار شدن منظم آنها و در نتیجه ایجاد جریان الکتریکی در مسیر ویژه ای درون ماهیچه قلب می شود . این الگوی الکتریکی منظم ، باعث ایجاد ضربانهای منظم قلبی و در نتیجه پمپاژ خون و ایجاد فشار مناسب خون در کلیه رگهای بدن می شود. وقتی که این الگوی الکتریکی به هم می خورد و یا زمانی که قلب از کار می ایستد ، برای شروع مجدد ضربان قلبی لازم است تا به نحوی ضربان مصنوعی برای قلب ایجاد کنیم. دفیبریلاتور با استفاده از یک خازن با ظرفیت بالا جهت ایجاد یک جریان قوی با توان 5 تا 400 ژول استفاده می کند. این انرژی توسط دو قطعه فلزی به نام پرلس و یا همان الکترودها که در دو طرف سینه بیمار قرار می گیرد بر روی عضله قلب تخلیه می شود.
 

معنی دفیبریلاتور

بی اثر کردن، خنثی کردن، در جهت معکوس = De = to undo , or reverse
غیرمتناسب، ناهماهنگ، نامتعادل بدون انقباضات قلبی = Fibrillate (فیبریله شدن)
دفیبریلاتور = دستگاهی برای خنثی نمودن (بی اثر کردن) انقباضات ناهماهنگ قلبی

اساس کار

دفیبریلاتور از یک منبع تغذیه و یا یک باطری داخلی بزرگ برای شارژ نمودن یک خازن حجیم بین مقادیر 5 تا 400 ژول استفاده می کند. دو قطعه فلزی (پرلس) یا همان الکترودها به دفیبریلاتور متصل است و بر روی هر دو طرف سینه بیمار قرار می گیرد. انرژی ذخیره شدن در درون خازن از یک الکترود به الکترود دیگر از میان سینه بیمار (توسط سینه بیمار) آزاد یا دشارژ می گردد که در نتیجه این شوک به قلب منتقل شده و ضربان ریتمیک (منظم) مجدداً به قلب باز می گردد. همچنین دفیبریلاتورها یک مانیتور مربوط به ECG و ثبت کننده الکتروکاردیوگرام دارند که دایماً شکل موج ECG را نمایش می دهد و واحد اندازه گیری آن ژول است.

انواع دفیبریلاتور

دیفیبریلاتورها در انواع کاشتنی، داخلی، خارجی، خودکار و نیمه خودکار ارایه می شوند. نگهداری سیستم در زمان هایی که از دستگاه استفاده نمی شود، لازم است تا شارژ کامل در دمای اتاق که معمولاً بسته به نوع سیستم 4 تا 24 ساعت به طول می انجامد، در حال شارژ مداوم باشد.

بیشتر سازندگان توصیه می کنند که باتری ها بعد از هر استفاده حتماً شارژ شود و هر دو سال یک بار، باتری ها به صورت کلی تعویض شود.

قسمت های تشکیل دهنده

- کابل برق: برای اتصال دستگاه به برق و تامین انرژی الکتریکی و شارژ باطری های دستگاه به کار می رود.

- پروب ثبت ECG: به جهت ثبت همزمان سیگنال های قلبی و تشخیص بازگشت قلب و نیز جه سینکرون کردن شوک ازاین پروب ها استفاده می شود. با توجه به اینکه شوک الکتریکی اعمال شده به بیمار برای تقویت کننده های ECG دستگاه مشکل ساز بوده و موجب خرابی آن ها می شود، باید حتما از یک مدار محافظ استفاده نمود. الکترودهای به کار رفته در اکثر دستگاه های الکتروشوک از نوع چس لید می باشند.

- باطری: عموما در الکتروشوک ها یکی از دو نوع باطری زیر به کار می رود:

* باطری های نیکل کادمیوم NI-Cd

* باطری های سرب اسید SLA

باطری سرب اسید معمولا بزرگتر و سنگین تر است. باطری های نیکل کادمیوم کوچک هستند و برای تامین ولتاژ مورد نیاز باید چند عدد از آنها را به صورت سری به کار برد.

- الکترودهای اعمال شوک: به دو دسته کلی خارجی (external) و داخلی (internal) تقسیم بندی می شوند.

* الکترودهای خارجی (external) که به آنها پدال دستی نیز گفته می شود. یکی از پدالها به نام APEX و دیگری به نام ASTERNUM می باشد. پدال ASTERNUM در محل قاعده قلب قرار می گیرد (در بالا) و پدال APEX در نوک قلب قرار می گیرد (در پایین).

 

* الکترودهای داخلی (internal) که به الکترودهای قاشقی نیز موسوم می باشند، جهت اعمال شوک مستقیم به قلب در جریان اعمال جراحی قلب باز به کار می روند.

* نوع دیگری از الکترودهای خارجی (external) نیز وجود دارند که به صورت الکترودهای چسبی بوده و در دو طرف قلب بر روی پوست چسبانده می شوند. این نوع الکترودها در دستگاه های الکتروشوک اتوماتیک (AED) و نیمه اتوماتیک (SEMI . AED) به کار می روند.

- منبع تغذیه

- صفحه نمایش: با توجه به نوع دستگاه می تواند اطلاعات گوناگونی را به نمایش بگذارد:

* انرژی انتخاب شده برای اعمال شوک

* تعداد ضربان قلب بیمار

* سیگنال قلبی بیمار

* وضعیت پروبهای اعمال شوک

* وضعیت خازن دستگاه به لحاظ شارژ و یا دشارژ بودن

* محل اعمال شوک بر روی سیگنال قلبی

- صفحه کلید یا سلکتورهای مناسب: به هر شکل و با هر تکنولوژی که باشد باید قادر باشد تا انتخاب های زیر را اعمال نماید:

* روشن و خاموش نمودن دستگاه

* انتخاب انرژی مناسب بین 5 تا 400 ژول

* شارژ خازن

* دشارژ خازن

* انتخاب مد اعمال شوک از نظر SYNC یا ASYNC بودن

* پرینت سیگنال ECG از طریق چاپگر دستگاه

* سیستم پردازش اطلاعات

* پیس میکر Pace maker 

* خازن

سرویس و نگهداری

* در زمان هایی که از دستگاه استفاده نمی شود، لازم است تا باطری دستگاه را به طور کامل شارژ نماییم.

* اکثر سازندگان توصیه می کنند که باطری ها پس از هر بار استفاده حتما شارژ شوند.

* هر دو سال یک بار لازم است تا باطری ها به صورت کلی تعویض شوند.

نحوه‌ استفاده‌ از دستگاه‌ دفیبریلاتور

وقتی‌ ضربان‌ قلب‌ متوقف‌ می‌شود و هیچ‌ نشانه‌ای‌ از گردش‌ خون‌ وجود ندارد، ایست‌ قلبی‌ رخ‌ داده‌ است‌. شایع‌ترین‌ علت‌ ایست‌ قلبی‌، یک‌ ریتم‌ غیرطبیعی‌ قلب‌ است‌ که‌ فیبریلاسیون‌ بطنی‌ نامیده‌ می‌شود. این‌ ریتم‌ غیرطبیعی‌ زمانی‌ اتفاقی‌ می‌افتد که‌ اکسیژن‌رسانی‌ به‌ قلب‌ ناکافی‌ باشد یا در نتیجه‌ حمله‌ قلبی‌، قلب‌ آسیب‌ ببیند. برای‌ تصحیح‌ ریتم‌ قلبی‌ می‌توان‌ از دستگاهی‌ به‌ نام‌ دفیبریلاتور خارجی‌ خودکار (یا دفیبریلاتور) استفاده‌ نمود. دستگاه‌ دفیبریلاتور با تجزیه‌ و تحلیل‌ ریتم‌ قلبی‌، به‌ شما می‌گوید که‌ در هر مرحله‌ چه‌ اقدامی‌ باید انجام‌ دهید. البته‌ شما باید آموزش‌های‌ کافی‌ برای‌ استفاده‌ از آن‌ را پشت‌ سر گذاشته‌ و قادر به‌ انجام‌ احیای‌ قلبی‌ ـ ریوی‌ باشید. در اکثر موارد، قبل‌ از درخواست‌ دفیبریلاتور، توالی‌ نجات‌ حیات‌ را آغاز کرده‌اید. با رسیدن‌ دفیبریلاتور، اقدامات‌ دیگر را متوقف‌ و از این‌ دستگاه‌ استفاده‌ کنید.

توجه: دقت‌ کنید که‌ هیچ‌ کس‌ با بیمار تماس‌ نداشته‌ باشد. چون‌ این‌ کار در آنچه‌ توسط‌ دستگاه‌ نمایش‌ داده‌ می‌شود، اختلال‌ ایجاد می‌کند. در هیچ‌ مرحله‌ای‌ (حتی‌ اگر به‌ نظر می‌رسد که‌ بیمار رو به‌ بهبودی‌ است‌)، دستگاه‌ دفیبریلاتور را خاموش‌ نکنید و یا بالشتک‌ها را برندارید.

1- دستگاه‌ دفیبریلاتور را روشن‌ کرده‌، کنترل‌ کنید که‌ سیم‌های‌ مربوط‌ به‌ الکترودها وصل‌ باشند. لباس‌ روی‌ قفسه‌ سینه‌ را درآورده‌ یا پاره‌ کنید و سریعاً قطره‌های‌ عرق‌ را خشک‌ کنید. در صورتی‌ که‌ موهای‌ روی‌ قفسه‌ سینه‌ خیلی‌ زیاد هستند، آن ها را کوتاه‌ کنید زیرا موی‌ زیاد مانع‌ از چسبیدن‌ بالشتک‌ها به‌ پوست‌ می‌شود.

۲- کاغذ محافظ‌ را از داخل‌ بالشتک‌ها خارج‌ کرده‌، بالشتک‌ها را طبق‌ محلی‌ که‌ روی‌ آن ها مشخص‌ شده‌ به‌ قفسه‌ سینه‌ بچسبانید.

۳- دستگاه‌ شروع‌ به‌ تحلیل‌ ریتم‌ قلب‌ می‌کند؛ دقت‌ کنید که‌ کسی‌ با بیمار در تماس‌ نباشد. از پیام‌های‌ کلامی‌ و یا تصویری‌ دستگاه‌ پیروی‌ کنید. این‌ پیام‌ها به‌ شما خواهند گفت‌ که‌ چه‌ زمانی‌ دادن‌ شوک‌ کاربرد دارد، چه‌ موقع‌ باید نشانه‌های‌ گردش‌ خون‌ را کنترل‌ کرد و چه‌ هنگام‌ باید ماساژ قفسه‌ سینه‌ و احیای‌ تنفسی‌ را آغاز کرد.

۴- تا زمان‌ رسیدن‌ گروه‌ خدمات‌ اورژانس‌ و فراهم‌ شدن‌ امکان‌ مراقبت‌ پیشرفته‌، همچنان‌ پیام‌های‌ صادر شده‌ از دستگاه‌ را اجرا کنید. در هر مرحله‌ای‌ که‌ بیمار شروع‌ به‌ تنفس‌ کرد، وی‌ را در وضعیت‌ بهبود قرار دهید. بالشتک‌ها را از بیمار جدا نکنید.

توالی‌ فرامین‌ دستگاه‌ دفیبریلاتور

دستگاه‌ دفیبریلاتور به‌ محض‌ روشن‌ شدن‌، یک‌ سری‌ پیام‌های‌ تصویری‌ و کلامی‌ صادر می‌کند. برخی‌ از دستگاه‌های‌ قدیمی‌تر ممکن‌ است‌ از شما بخواهند که‌ نبض‌ را کنترل‌ کنید. در این‌ موارد، در حقیقت‌ باید گردش‌ خون‌ را کنترل‌ کنید. وقت‌ را برای‌ پیدا کردن‌ نبض‌ هدر ندهید. تا زمان‌ فراهم‌ شدن‌ مراقبت‌های‌ پیشرفته‌، به‌ اجرای‌ پیام‌های‌ صادر شده‌ توسط‌ دفیبریلاتور ادامه‌ دهید.

نگهداری سیستم

در زمان هایی که از دستگاه استفاده نمی شود، لازم است تا شارژ کامل در دمای اتاق که معمولاً بسته به نوع سیستم ۴ تا ۲۴ ساعت به طول می انجامد، در حال شارژ مداوم باشد.

بیشتر سازندگان توصیه میکنند که باتریها بعد از هر استفاده حتماً شارژ شود و هر دو سال یک بار، باتریها به صورت کلی تعویض شود

ایرادهای معمول

شایعترین مشکل در استفاده از دیفیبریلاتورها، سوختگی های پوستی در محل اتصال الکترود-پوست است که در صورت تکرار عمل دیفیبریلاسیون، عمیق تر نیز می گردد. جهت جلوگیری ایجاد این ضایعه، لازم است که کاربران از تماس مستیم الکترودها با پوست، اجتناب کنند. ضمن اینکه توان منتقل شده به بیمار نیز بیشتر از حد لازم انتخاب شود.
نوع کاشتنی این وسایل، بسیار حساس است و در هنگام جراحی و پس از آن باید بسیار محتاط با آن برخورد کرد.

تجهیزات آزمون در این دستگاه

• آنالیزور دیفیبریلاتور
• آنالیزور ایمنی الکتریکی
• دما – رطوبت سنج دیجیتال
• سیمولاتور بیمار ECG/RESP/IBP

بررسی هایی که باید صورت گیرد شامل بدنه و شاسی ، دو شاخه ، سیم برق ، فیوز ، کانکتورها و اتصال ، برچسب ها و دفترچه راهنما ، کلیدها و کنترل ها ، آلارم ، نشانگر ها و نمایشگرها ، باتری و شارژ، وضعیت پدال ها ، دقت انرژی تحویلی (پدل خارجی و داخلی) ، زمان شارژ بلافاصله پس از دشارژ ، زمان شارژ درونی ، حساسیت دامنه ، توان مصرفی دستگاه ، کیفیت اتصال زمین ، جریان های نشتی و ... است.